Srnicek i Williams: Nostalgia za socjaldemokracją

„Warunki, które w swoim czasie umożliwiły powstanie socjaldemokracji, dziś już nie istnieją”


Ostatnie, co pozostało partiom centrolewicowym, to nostalgia za utraconą przeszłością. Najbardziej radykalne treści, jakie można tu znaleźć, ograniczają się do marzeń o socjaldemokracji i tak zwanym „złotym wieku” kapitalizmu. Tymczasem warunki, które w swoim czasie umożliwiły powstanie socjaldemokracji, dziś już nie istnieją. Kapitalistyczny „złoty wiek” opierał się na modelu produkcji w zdyscyplinowanym środowisku fabryki, gdzie robotnicy (biali, płci męskiej) zyskiwali poczucie stabilności i godziwy poziom życia kosztem poddania się dyktatowi otępiającej monotonii i społecznych represji. Taki system wymagał hierarchii imperiów, kolonii i zacofanych peryferiów na świecie, rasistowskiej i seksistowskiej hierarchii w kraju, a w rodzinie – twardej hierarchii podporządkowania kobiet mężczyznom. Co więcej, koniecznym warunkiem socjaldemokracji była szczególna równowaga sił między klasami społecznymi oraz gotowość tych klas do kompromisu. Jednak nawet mimo spełnienia wszystkich tych warunków socjaldemokracja potrzebowała bezprecedensowej dewastacji wywołanej Wielkim Kryzysem i II wojną światową oraz zewnętrznego zagrożenia faszyzmem i komunizmem.

Nostalgia nostalgią, ale taki reżim nie jest dziś ani pożądany, ani możliwy do odtworzenia. Jednak co najważniejsze, nawet gdyby powrót do socjaldemokracji był możliwy, i tak należałoby się go wystrzegać. Stać nas dziś na więcej, a przywiązanie socjaldemokratów do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy sprawia, że, gdy ich przycisnąć do muru, zawsze opowiedzą się za kapitalizmem, a przeciwko ludziom. Zamiast kształtować przyszłość na wzór minionej przeszłości, powinniśmy zaprojektować własną przyszłość. Sposobem na przełamanie ograniczeń otaczającej rzeczywistości nie jest rekonstrukcja „bardziej ludzkiej” wersji kapitalizmu, rodem z naszych mglistych wspomnień.


źródło: Nick Srnicek i Alex Williams
Inventing the Future. Postcapitalism and a World Without Work
(Wynaleźć przyszłość. Postkapitalizm i świat bez pracy)

(Tłumaczenie: Marek Jedliński. W tłumaczeniu zostały pominięte przypisy. Tytuł wpisu i wyróżnienia od tłumacza)